Nöroendokrin Tümör (NET) vücudun her tarafındaki nöroendokrin sistem (hormonal sistem) hücrelerinde oluşan tümör grubunun genel adlandırmasıdır.
Nöroendokrin hücreler tüm vücutta yaygındır ve bu nedenle NET’ler bu hücrelerin olduğu yerlerde, gastrointestinal (sindirim) sisteminde (örn mide, barsaklar ve pankreas) ve akciğerlerde bulunabilir.
Pek çok diğer kanser gibi NET’lerin de kesin nedeni bilinmemektedir. NET’lerin çoğu bir genetik sendromla ilişkili değildir fakat yaklaşık %10’u bazı nadir görülen kalıtsal hastalıklara bağlıdır.
NET’ler sık olmamakla birlikte insidansları artmaktadır. Bunun başlıca nedeni hastalık ile ilgili farkındalığın artması ve tanısal testlerin gelişmesidir. Günümüzde NET’ler tüm dünyada en hızlı artan kanser sınıfıdır, tüm kanserlerin %2’sini oluşturur. NET’lerin çoğu 50-60 yaşındaki insanlarda ortaya çıkar.
NET’lerin belirtileri tümörün vücuttaki yerleşimine göre değişir. Genellikle tümörler büyüyüp yayılana kadar belirgin belirtilere neden olmazlar.
Sık görülen NET belirtileri ishal, deride ani kızarma (özellikle yüzde), hırıltı, mide ağrısı, iştah kaybı, şişkinlik ve düşük kan şekeridir.
NET’ler genellikle vücutta bulundukları yere ve ürettikleri hormonlara göre gruplandırılır.
Başlıca NET tipleri gastrointestinal NET’ler (Gİ-NET’ler), gastroenteropankreatik NET’ler (GEP-NET’ler), pankreatik NET’ler ve akciğer NET’leridir.
Karsinoid sendrom tümörler sindirim sisteminden başlayıp vücudn başka yerlerine, genellikle karaciğere yayıldığında NET’leri olan kişilerde ortaya çıkan özel bir belirti grubudur. Başlıca belirtiler ishal, deride ani kızarma (özellikle yüzde), mide krampları, kalp hastalığı ve hırıltıdır.
Karsinoid tümörler ve karsinoid sendrom hakkında daha fazla bilgi edinin >
NET’lerin teşhisi için birden fazla test gerekir. Bunlar kan testleri, idrar testleri ve BT (bilgisayarlı tomografi), MRG (manyetik rezonans görüntüleme) veya PET gibi görüntüleme testleridir. Tanısal diğer nükleer tıp testleri (sintigrafi) de NET’lerin teşhisinde kullanılabilir.
NET’lerin pek çok belirtisi başka hastalıklar ile ortak olduğundan NET’lere tam teşhis koyulması genelde 5 ila 7 yıl sürer. Ayrıca pek çok doktorun NET’lere aşina olmaması teşhisi geciktirebilir. NET belirtileriniz olduğundan şüpheleniyorsanız bir NET uzmanına yönlendirilmeyi isteyin.
Randevularınız sırasında doktorunuza sorular sormanız ve bilgi vermeniz NET’lerin tedavisini iyileştirmeye yarar ve sağlığınızın kontrolünüz altında olduğunu daha fazla hissetmenizi sağlar. Bir sonraki ziyaretinizde sormak için NET teşhisiniz, prognozunuz ve tedavileriniz ile ilgili soru listesi hazırlayın.
Doktorunuza NET'ler hakkında soru sormak için daha fazla bilgi edinin >
NET’lerin tedavisi temelde tümörün yerleşimine ve kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yaılmadığına bağlıdır. Bazı NET tümörleri cerrahi olarak çıkarılabilir. Tümörleri yok etmek, büyümelerini kontrol altına almak ve belirtileri azaltmak için başka tedaviler kullanılabilir.
Farklı NET tedavilerinin yan etkileri kişiden kişiye değişir ve alınan tedavi tipine, tedavi kombinasyonlarına ve verilen doza bağlıdır.
NET tedavilerinin sizin hastalığınıza etkileri veya genel sağlığınıza olası yan etkileri hakkında doktorunuzdan daha fazla bilgi isteyin.
NET tedavilerinin yan etkileri hakkında daha fazla bilgi edinin >
Prognoz bir kişinin hastalığının ne kadar iyileşebileceğine dair doktorun görüşüdür. NET hastalarının prognozu ve sağkalım oranları pek çok etmene bağlıdır. Ancak, ayrıntılı tıbbi öykünüzü, NET testleri bulgularınızı ve tedavilere yanıtınızı bilen bir uzman doktor sizin prognozunuzu tahmin edebilir.
NET’ler için multidisipliner ekip tıbbın farklı alanlarından sağlık çalışanlarından oluşmuş, teşhis ve takip testlerini yapacak, NET’leri olan kişilere tedavi seçenekleriyle ilgili tavsiyede bulunacak ve tüm bakımını yönetecek ekiptir.
NET’lerin duygusal etkileriyle baş etmenize yardımı olacak çeşitli yollar vardır. Bunlar duygularınızı aileniz ve arkadaşlarınızla paylaşmanız, hafif egzersiz, gevşeme terapileri ve NET hasta destek gruplarıyla temas kurmaktır.
NET'lerle duygusal olarak başa çıkma hakkında daha fazla bilgi edinin >
NET’lerle yaşamak her zaman kolay değildir fakat her geçen günü kolaylaştırmak için yapabileceğiniz pek çok şey vardır. Günlük yaşamınızda NET’lerle baş etmeniz için beslenme, egzersiz, yaşam tarzı ve iş programı düzenlemeleri yapmak konusunda çeşitli ipuçları size yardımcı olabilir.
NET teşhisinizi arkadaşlar ve aileyle paylaşmak yükünüzü hafifletebilir. Bunu yapmadan önce paylaşmak istediğiniz temel noktaları belirleyin, hazır olduğunuzda bu konuda konuşun ve yakın bir arkadaşınızdan açıklamanıza yardım etmesini isteyin. Unutmayın, her ayrıntıyı paylaşmak zorunda değilsiniz.
Bazı gıdalardan kaçınmak bazı NET ve karsinoid sendrom belirtilerini azaltabilir. Ancak doktorunuz size söylemedikçe hiçbir gıdadan kaçınmayın çünkü beslenme gereksinimleriniz kişisel sağlığınıza göre belirlenir. Sizin için neyin uygun olduğunu doktorunuza sorun.
NET hastalarının sağlıklı kilosunu koruması için genellikle her öğünde makul gıda porsiyonlarıyla düzenli, dengeli beslenmesi önerilir. Fakat beslenme ve gıda tek başına NET’lerin tamamen iyileşmesini sağlamayacaktır. Bu nedenle Doktorun beslenme önerilerinin yanı sıra uzmanınızın tıbbi bakımına da uymanız önemlidir.
NET'lerin sağlıklı beslenmesi hakkında daha fazla bilgi edinin >
Bedeninizi ve zihninizi gevşetmeyi öğrenmek NET’lerle yaşamanın stresini hafifletebilir ve sağlığınızın daha kontrolünüz altında olduğu hissini verebilir. Bazı gevşeme yöntemleri yararlı olabilir: meditasyon, yoga, farkındalık, t’ai chi, müzik terapisi ve masaj.
NET'ler ve rahatlama teknikleri hakkında daha fazla bilgi edinin >
Düzenli, hafif egzersiz kanseriniz varsa yapabileceğiniz en önemli etkinliklerden biridir. Enerjinizi arttırmak ve yorgunluğu hafifletmek için yararlı olabilir ve kanser nüksünü engelleyebilir veya yavaşlatabilir. NET doktorunuzdan sizi öneriler için bir fizyoterapist veya egzersiz uzmanına yönlendirmesini isteyin.
Yeni hobilere veya ilgi alanlarına başlamak zihninizi NET’lerden uzaklaştırmanızı sağlayabilir. Hoşlandığınız bir şeyi kendi başınıza veya bir grupla yapın, bu yeni bir beceri veya dil öğrenmek; bilgisayar veya internet kursu almak; okumak, bahçecilik, aşçılık, balıkçılık veya sevdiğiniz müzikleri dinlemek olabilir.
Çalışmak zihninizi sağlığınızdan başka konulara odaklamak için mükemmel bir yoldur. NET’leri olan pek çok kişi teşhisten aylar veya yıllar sonra çalışmaya devam etmektedir. Bunun için saatlerinizi tıbbi bakımınıza göre ayarlamanız gerekebilir. NET’leri olan bazı kişiler ara vermeye veya emekli olmaya karar vermektedir.
Çalışma hayatı ve NET'lerle ilgili daha fazla bilgi edinin >
NET’lerle yaşayan biri olarak testler, tedaviler ve tıbbirandevular için uzun yol kat etmeniz gerekebilir. Bu çok yorucu olabilir. Doktorunuza NET testlerini yakınınızdaki tıp merkezlerinde yaptırıp yaptıramayacğınızı sorun. Ayrıca bazı randevularınızın telefonla veya Skype gibi internet aramasıyla yapılma olasılığını sorun.
Karsinoid tümörler, Gİ-NET’ler, pankreatik NET’ler ve akciğer NET’leri ve NET’lerin belirtileri hakkında bilgi edinin
NET'lerle yaşamanın duygusal, fiziksel ve sosyal zorlukları hakkında bilgi edinin